PARIS, 2016KO URTARRILAK 24
Egilea: ALEXANDER FURY
Nostalgia gauza indartsua da, denboraldi honek frogatu duenez. Jendeak ez bazuen salatzen, hurrengo inspirazio handi gisa iragartzen zuen. Iraganeko gauzen oroitzeak erakarpen indartsua du modarentzat, non azken hamarkadetako berpizkundeak gero eta beheragoko zirkuluetan biraka ari diren. Bide batez, Yves Saint Laurentek Proust apur bat maite zuen; Louis Vuitton-en kaxa bat dago egun Grand Palais-en ikusgai dagoen bere liburukiak eramateko, marka horren historiari eskainitako erakusketa batean. Vuitton, esan nahi dut; karrikan Saint Laurent museo bat dagoen arren.
Oroimenaren indarra Thom Brownek aztertu zuen ideia izan zen: bere udazkeneko ikuskizuna duela 30 urteko 13 bat mutilek beren gizonen kluba berrikusten zutela esan zuen, agian fisikoki, zalantzarik gabe mnemonikoki. Horregatik, jantzi bakoitza triptikoan agertzen zen: lehena trapuekin; gero estutasun maila arin bat; azkenik, pristina. Bakoitzak jantzi maskulino klasikoen aldaerak zituen (frakak, berokiak militarrak, larruz moztutako chesterfieldak) eta aurpegian modu arraro iraultzen den bolo-txapel batekin zegoen. Ez zen desegite prozesu bat izan, birsorkuntza baizik, lehengo loria itzultzea. Hasieran, modelo pare batek hauts-orriak harrotu zizkion mutil zaharren klub bateko soinekoari, besteak beste, kriseilu handi bat, hegal-aulkiak eta okinaren dozena bat marko urreztatuta.
À la Recherche du Temps Perdu filmean, Proust txundiduran eroriko da tea moztutako madeleine batek sorrarazitako oroitzapenengatik. Browneren ikuskizunean antzerako pentsamendu asko zegoen: nahigabeko oroitzapenak —nahi gabe sortutako nozioak, baina askotan bezain indartsuak direnak—. Modeloek beren lekua hartu ahala, original perfektua faltsu "inperfektu" bikote baten aurrean, erraza zen Dorian Grayren tonuak ikustea, ez bakarrik Browneren artile gogokoen koloreagatik. Modelo basati haiek bere erretratu koipetsu suntsitua izan litezke, zeinaren gaztetasunaren irrika modaren sistema hain islatzen duena. Ez al gaude guztiok behartuta gure gainbeheraren lekuko izatera? Eta ez al da denbora aberatsenek ere erosi ezin duten gauza bakarra? Ezin dugu atzera egin, zalantzarik gabe. Denbora René Magritte artistaren obsesioa zen, eta bere lanaren oihartzun dudarik gabe zegoen mozorro-txapeletan, errepikapenean, fotograma hutsetan.
Denbora diseinatzaileek benetako luxua dela esan ohi duten zerbait da, batez ere azken bi urteetan, gero eta preziatuagoa bihurtu denean. Denbora asko behar izan zen arropa hauek egiteko ere, zalantzarik gabe luxuzkoak zirenak. Zalantzarik gabe, adabaki, larritasun eta nahita egindako higadura batzuek inperfektua lan-eskaingarriagoa egiten zuten —perfektuagoa— akatsik gabeko jantziek baino. «Batzuetan ederragoa da», pentsatu zuen Brownek, kapa labur batean eta buztan apaindutako frakarekin brodatutako perla solteez.
Garai bateko pasarteak ere gogoratu dituzu, diseinatzaileak benetan ikuskizun bat eszenaratzera joaten zirenean, beren jantzien bidez istorio bat gogora ekartzeko. Eskola zahar hartatik ez dira asko geratzen. Agian garaiak aldatu dira; edo agian diseinatzaileek ez dute gauza handirik esateko, edo esateko denborarik, pista garaikidearen sistema azeleratuan. Thom Brownek ikuskizun bat antolatzen du gizonezkoen arropa denboraldi bakoitzean; Udazkenaurreko bildumak aurkezten ditu eta emakumezkoen arropa erakusten du bi aste eskasetan. Denbora du buruan, dudarik gabe.
Moda onak maila askotan hitz egin dezake. Ramble on Oscar Wilderi buruz eta Proust eta Brownek keinu hutsik egin dezake (niri egin zidan). Bere oinarrian, ikuskizun hau arropa erakargarriak erakusteko modu asmatzaileari buruzkoa zen, ederki egindakoa, baina jostura guztietan esanahi ezkutua txertatuta. Bata nostalgikoa gainditzeko, iraganeko moda desfile handien oroimenean zaudenean.