PARIS, 24 Çile 2016
ji aliyê ALEXANDER FURY
Nostaljî tiştekî bi hêz e, wekî vê demsalê îspat kiriye. Ger mirov wê şermezar nekira, wan ew wekî îlhama xwe ya mezin a paşîn îlan dikirin. Bîranîna tiştên berê ji bo modayê xwedan hêzek hêzdar e, ku vejînên dehsalên borî her dem di derdorên ku her ku diçe kêm dibin dizivirin. Bi rasthatinî, Yves Saint Laurent piçek ji Proust hez kir - dozek Louis Vuitton heye ku bi taybetî hatî çêkirin ku cildên wî yên ku niha li Grand Palais têne pêşandan, di pêşangehek ku ji dîroka çîrokî ya wê marqeyê re hatî veqetandin de hatî çêkirin. Vuitton, ez dibêjim; her çend muzexaneyek Saint Laurent tenê li ser ruyê heye.
Hêza bîranînê ev bû ku Thom Browne keşif kir: Pêşandana wî ya Payîzê ev bû, wî got, dor 13 xortên ku ji nû ve klûbên xwe yên birêz ên 30 sal berê vedigerin, dibe ku ji hêla laşî ve, bê guman ji hêla bîrmendî ve. Ji ber vê yekê rastî her cil û berg di sêtîxê de xuya bû: ya yekem bi çîçekan; paşê asta sivik tengahiyê; di dawiyê de, paqij. Her yek guhertoyên cil û bergên mêran ên klasîk-cilûbergên eskerî, çîpên pêçayî-û bi xiftanek kulikê ku bi awayekî tirsnak li ser rûyê xwe vekiribû ve dihatin pêçan. Ew ne pêvajoyek jihevketinê bû, lê ji nû ve vejenê bû, vegeriya rûmetên berê. Di destpêkê de, cotek modelan pelên tozê li ser cil û bergên klûbek kal-kuran qamçandin, di nav wan de çanderek mezin, kursiyên pişta baskan, û bi dehan çarçeweyên zêrîn ên nanpêjê.
Di À la Recherche du Temps Perdu de, Proust ji ber bîranînên ku ji madeleine-vexwarina çayê vediguhezîne, dikeve nav kêfê. Di pêşandana Browne de ji bo ramanê gelek xwarinên bi vî rengî hebûn: bîranînên bê dilxwaz - têgînên ku bê zaneyî hatine derxistin, lê yên ku bi gelemperî ew qas hêzdar in. Gava ku modelan cîhê xwe girtin, orîjînala bêkêmasî ku bi dudoyên sextekariyên "kêmasî" re rû bi rû ma, dîtina rengên Dorian Grey hêsan bû - ne tenê ji ber rengê hiriyên bijare yên Browne. Ew modelên hov dikarin bibin portreya wî ya rûnkirî ya wêrankirî, ku şehweta wî ya ji bo xortaniyê wusa pergala modayê nîşan dide. Ma em hemî neçar in ku van rojan bibin şahidê rizîbûna xwe? Û ma ne wext e yek tişt e ku yên herî dewlemend jî nikarin bikirin? Em nikarin wê paşde vegerînin, bê guman. Dem dilgiraniya hunermend René Magritte bû, û bê guman dengbêjên xebata wî di nav şepikên kasa maskekirinê de, dubarekirin, çarçeweyên vala de hebûn.
Dem tiştek e ku sêwiraneran pir caran wekî luksek rastîn destnîşan kirine, nemaze di van du salên paşîn de, dema ku ew her ku diçe hêjatir dibe. Çêkirina van kincên ku bê guman luks bûn jî gelek dem girt. Hin ji cil û bergên bikêrhatî, tengahî û bi mebest, bê guman, yên bêkêmasî ji cil û bergên bêqisûr bêtir kedkar - kamiltir - kirin. "Carinan ew xweşiktir e," Browne, ji mirwariyên zeliqandî yên ku li ser kepek kin û dûvikê bi jetik xemilkirî hatine xemilandin, got.
We di heman demê de pîstên ji demên berê hatin bîra we, dema ku sêwiraner bi rastî bi tevahî derketin pêş ku pêşandanek saz bikin, da ku bi kincên xwe çîrokek derxin holê. Ji wê dibistana kevn gelek ne mane. Dibe ku dem hatibe guhertin; an jî dibe ku sêwiraner tenê di pergala bilezkirî ya pista hevdem de pir tişt tune ku bibêjin, an jî wextê gotinê hebe. Thom Browne her demsala kincên mêran pêşandanek pêşkêş dike; ew berhevokên Pre-Fall pêşkêşî dike û cil û bergên jinan bi zorê di du hefteyan de nîşan dide. Wext bê guman li ser hişê wî ye.
Moda baş dikare li ser gelek astan biaxive. Di derbarê Oscar Wilde û Proust û Browne de Ramble dibe ku vala bibiriqe (wî ji min re kir). Di bingehê xwe de, ev pêşandan di heman demê de li ser şêwazek dahênerî ya nîşandana kincên balkêş bû, ku bi xweşikî hatine çêkirin, lê bi wateyek veşartî ku di her dirûvê de cîh girtiye. Gava ku hûn di bîranîna pêşandanên moda mezin ên berê de ne, yek ku meriv bi nostaljîk bigire.